Żołnierz czy ksiądz? O duszpasterstwie wojskowym ludowego Wojska Polskiego
Do walki z Kościołem katolickim komuniści używali różnych sposobów: przez propagandę, represje administracyjne czy podatkowe, inwigilację, po terror i morderstwa. Jednym ze środków próby opanowania i ograniczenia działalności Kościoła było stworzenie rozłamu wśród duchowieństwa.
Pamiątki po ppor. Leopoldzie Szewczyku
27 maja 1944 r. u zbiegu ulic Lubicz i Botanicznej w Krakowie Niemcy rozstrzelali 40 Polaków przywiezionych z więzienia gestapo przy ul. Montelupich. Jedną z ofiar był żołnierz ZWZ-AK ppor. Leopold Szewczyk. W 2022 r. jego wnuczka, mieszkająca na stałe we Francji Hanna Ostrowski, przekazała Archiwum krakowskiego oddziału IPN pamiątki po dziadku.
„Sosab” – życie i służba niepokornego generała. Generał Stanisław Sosabowski (1892–1967)
Spośród oficerów Wojska Polskiego, których nazwisko stało się głośne w czasie II wojny światowej, jedno z czołowych miejsc zajmuje gen. Stanisław Sosabowski. Włożył on ogromny wysiłek w powstanie i wyszkolenie pierwszej polskiej, elitarnej jednostki powietrznodesantowej i brawurowo dowodził nią w boju podczas operacji „Market Garden”.
Witold Pilecki mniej znany
O Witoldzie Pileckim napisano wiele książek w Polsce i za granicą. Był znany ze swojego niespotykanego bohaterstwa – głównie jako ochotnik do niemieckiego obozu zagłady KL Auschwitz. Dotknęło go też wiele innych życiowych doświadczeń. Pochylmy się nad kilkoma mniej znanymi fragmentami jego biografii, które ukazują bogatą osobowość i twardy charakter jednego z najdzielniejszych Polaków.
Monte Cassino, Senio, Bolonia... O 3. Dywizji Strzelców Karpackich
9 maja 1942 r. Naczelny Wódz, gen. Władysław Sikorski, zatwierdził nazwę 3. Dywizji Strzelców Karpackich (3. DSK). Sześć dni wcześniej wydał rozkaz o jej sformowaniu z dniem 3 maja 1942 r. Dowódcą nowej formacji został gen. bryg. Stanisław Kopański, stojący dotychczas na czele, wsławionej obroną Tobruku, Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich (SBSK).
Ukrywał Żyda na parafii. Ksiądz Edward Tabaczkowski z Tłumacza w archidiecezji lwowskiej
W ciągu dnia ukrywający się student Leon Weiser przebywał na probostwie, wieczorami udawał się do sąsiedniego gospodarstwa volksdeutschów Falsingerów. Po pewnym czasie został przez Niemców aresztowany i stracony. Być może to wydarzenie spowodowało, że ksiądz proboszcz Edward Tabaczkowski znalazł się w kręgu zainteresowania Gestapo. O duchownym z Tłumacza zaangażowanym w pomoc Żydom w okresie II wojny światowej opowiada Tomasz Gonet.
Kapitan Henryk Żuk. Szef największej ekspozytury wywiadowczej Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj
25 maja 1916 r. urodził się kpt. Henryk Żuk „Onufry”, „Barański”, „Andrzej”, „Jasiński” – szef wywiadu wschodniego Armii Krajowej, Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj i 2. Korpusu Polskiego.
Anna Stawicka-Kołakowska – najmłodszy więzień polityczny PRL
Kobiety zawsze czynnie uczestniczyły w działalności opozycyjnej. Wiele z nich w okresie stanu wojennego zostało aresztowanych i przebywało w więzieniach. Najmłodszym więźniem politycznym PRL była Anna Stawicka-Kołakowska (rocznik 1964!), która od 1980 r. czynnie uczestniczyła w działaniach opozycyjnych, m.in. brała udział w wiecach rocznicowych i demonstracjach protestacyjnych w Gdańsku.
Zbiorowa egzekucja odwetowa dokonana 25 maja 1942 r. w pobliżu Olkienik (lit. Walkininkai)
W dniu 25 maja 1942 r. w położonej wówczas na terenie powiatu wileńsko-trockiego miejscowości Olkieniki (dziś Walkininkai w rejonie orańskim) doszło do zatargu rodzinnego, którego konsekwencją była obejmująca swym zasięgiem kilka miejscowości akcja odwetowa.
Okna zatkane szmatami, czyli Józef Mackiewicz
Petersburg 1902 – 1985 Monachium. Klasyk literatury, jeden z najwybitniejszych polskich prozaików XX wieku („Droga donikąd”, „Lewa wolna” i inne). Ułan, ornitolog, historyczny Litwin, jeden z ostatnich obywateli duchowego Wielkiego Księstwa. Reportażysta („Bunt rojstów”), świadek dokumentalista komunistycznych i nazistowskich zbrodni (Katyń, Ponary), polityczny wizjoner („Zwycięstwo prowokacji”).
Wyścig Pokoju po katastrofie
22 maja 1986 r. zakończył się XXXIX Wyścig Pokoju – wieloetapowy wyścig kolarski organizowany od 1948 r. w krajach Europy Środkowo-Wschodniej. W roku 1986 rozgrywany był on wkrótce po katastrofie w elektrowni jądrowej pod Czarnobylem na terenie ZSRS, w pobliżu granicy między ówczesnymi republikami ukraińską i białoruską.
Sprawa siatki wywiadowczej Napoleona Idzikowskiego (1954–1955)
Napoleona Idzikowskiego skazano za szpiegostwo na rzecz wywiadu brytyjskiego i amerykańskiego. Orzeczono wobec niego karę śmierci wraz z utratą praw publicznych oraz obywatelskich praw honorowych. Wyrok został wykonany 23 listopada 1955 r. Był to jeden z ostatnich przypadków wykonania kary śmierci wobec osoby skazanej za szpiegostwo.
